Hier werd ze geboren, in Alkmaar, vlakbij de Gewelfde Stenenbrug: Truus Wijsmuller-Meijer. Hier werd ze ook herdacht, op vrijdag 8 november, door leerlingen van basisschool Kennemerpoort-Lindenlaan, die gezelschap kregen van vertegenwoordigers van de Alkmaarse synagoge en de stichting Truus Wijsmuller-Meijer. De herdenking viel aan de vooravond van de datum van de 'Kristallnacht', een gebeurtenis waar uitgebreid bij stil werd gestaan.
Onder de naam Kristallnacht zijn de gebeurtenissen van 9 en 10 november 1938 het best bekend. Maar misschien is de naam 'Grote Pogrom' beter, hield Feyko Alkema van de stichting de leerlingen voor in zijn toespraak. Want Kristallnacht, dat was eigenlijk spottend bedoeld, als verwijzing naar de schittering van de talloze glasscherven die herinnerden aan de verwoesting van joodse winkels.
De kinderen van basisschool Kennemerpoort-Lindenlaan waren bij elkaar gekomen in de ontvangstzaal van de synagoge van Alkmaar. Daar stonden limonade en krentenbollen klaar. "Pak gerust!" (tekst gaat door onder de foto)
Het beeld waar het tijdens de herdenking allemaal om ging. (foto: Streekstad Centraal)'Moeder van 1001 kinderen', noemt Alkema de Alkmaarse heldin Truus Wijsmuller in zijn presentatie. "Hoe kan dat?", vraagt één van de leerlingen scherp. "Nee, inderdaad", lacht Alkema. "Dat lukt de meeste moeders niet."
Maar 'Truus' lukte het wél, symbolisch, doordat zij tienduizend joodse kinderen in veiligheid wist te brengen. Na de 'Grote Pogrom' van 1938 wilden joden Duitsland en Oostenrijk graag verlaten, angstig voor wat komen zou. Maar er waren nauwelijks landen die ze op wilden vangen. Alleen Engeland was zo ruimhartig om plaats te maken voor joodse kinderen.
"Truus regelde het", vertelde Alkema in zijn presentatie over die bijzondere geschiedenis. "Niet alléén, ook zij werd weer geholpen. Maar zij regelde het en dat is heel bijzonder. Daarom verdiende zij een beeld in Alkmaar." (tekst gaat door onder de foto)
De stoep rondom het beeld van Truus Wijsmuller was net in de periode van de herdenking in onderhoud. (foto: Streekstad Centraal)Alkema staat in de ontvangstzaal van de synagoge ook stil bij de actualiteit. "Ik weet niet of jullie vanmorgen ook naar het nieuws gekeken hebben", begint hij voorzichtig. "In Amsterdam zijn joodse mensen achtervolgd. Wéér. Na een voetbalwedstrijd..."
Uit de reacties blijkt dat heel wat kinderen dat nieuws mee hebben gekregen. Het zijn maatschappelijke spanningen die ook jonge kinderen bereiken, zoveel is duidelijk. Op school gaan ze zulke onderwerpen niet uit de weg. Ook de harde geschiedenis van de 'grote pogrom' en de holocaust niet.
Meester Henk gaat met de kinderen ook mee de synagoge in, waar de voorzitter van de synagoge de leerlingen zal vertellen over het joodse geloof, over de rituelen en over de vele verhalen die op deze plek samenkomen. (tekst gaat door onder de foto)
In de historische synagoge van Alkmaar krijgen de leerlingen les over het jodendom. (foto: Streekstad Centraal)"Jullie mogen een keppeltje op", vertelt de voorzitter voor we de gewijde ruimte binnengaan. "Maar als je dat liever niet wil is dat ook goed. En als meisjes het willen proberen, vandaag mag dat." Zo houdt de synagoge de ontmoeting laagdrempelig, al is er ook altijd enige spanning. De veiligheid moet gegarandeerd zijn - vorig jaar ging de herdenking daarom alleen in aangepaste vorm door.
Maar op deze vrijdag ging het zoals het moest. Een lange stoet kinderen, met in hun hand een roze roos, verliet de synagoge door de sierlijke poort. Zo ging het naar de Gewelfde Stenenbrug, naar het beeld. De werkzaamheden daar waren gisteren nog even versneld afgerond, de hekken stonden open: de kinderen konden een kring vormen. (tekst gaat door onder de foto)
De kinderen verlaten de synagoge om naar het beeld op de Gewelfde Stenenbrug te gaan. (foto: Streekstad Centraal)Toen werd het even helemaal stil rondom dat beeld. Een groep toeristen keek nog wel toe. "Do you know her, do you know Truus Wijsmuller", begon Alkema, onvermoeibaar. Oók toeristen moeten haar leren kennen.
Maar dat ontging de kinderen. De 'twintig seconden stilte' waar meester Henk het over had werden een minuut. Daarna beierde de Waagtoren en was de herdenking voorbij.
"Koffie?" De bestuursleden van de stichting vinden elkaar, terwijl de kinderen weer terug naar school lopen, nu zonder roosje. "Dat kan maar op één plek, vandaag. In het geboortehuis van Truus!" Want daar zit nu een café. De geschiedenis is zijn weg gegaan, ook hier. Maar háár heldendaden zijn niet vergeten.
