Een ombudsman speciaal voor gemeente Alkmaar. Als het aan de politiek ligt komt die er. Maar de vraag is nog wel of de raad dan ook het benodigde geld daar voor wil vrijmaken. Er was wat verwarring over het budget dat nodig is voor de aanstelling van een ombudsman. Inmiddels blijkt het aanzienlijk hoger uit te vallen dan gedacht.

De verwarring ontstond toen wethouder Anjo van de Ven de gemeenteraad vroeg om 75.000 euro voor de aanstelling van een lokale ombudsman, nadat er eerder 30.000 euro was genoemd. Vanuit de raadscommissie werd om opheldering gevraagd, maar de wethouder wist het toen ook even niet meer. Inmiddels is duidelijk hoe de vork in de steel zit. "Deze 75.000 euro is aanvullend op de 30.000 euro die nodig is om de structurele salariskosten te dekken."

"Het extra bedrag van 75.000 euro in de kadernota is bedoeld om extra kosten op te vangen", laat Van de Ven verder weten in beantwoording op vragen. De wethouder benoemt als kostenposten een webpagina, mobiel abonnement, eventueel een werkplek waar cliënten kunnen worden ontvangen en reiskostenvergoeding à 23 cent per kilometer. 75 mille lijkt veel, ook als de ombudsman verder weg woont en regelmatig cliënten bezoekt. Maar het gaat nu om een beschikbaar budget. Wat de ombudsman of -vrouw werkelijk gaat kosten moet nog worden bepaald.

"Wanneer de ombudsman aangesteld wordt, maakt hij of zij zelf een begroting waarin de hierboven genoemde kosten inzichtelijk zijn", licht Van de Ven toe "Met het bedrag dat aangevraagd wordt in de Kadernota 2025 beschikt de raad straks over voldoende financiële middelen om deze kosten te dekken."

Vanuit de raadscommissie kwam ook de vraag waarop gebaseerd is dat de ombudsman ongevraagd advies mag geven. De wethouder stipt daarop artikelen aan in de Algemene wet bestuursrecht die aanduiden dat een ombudsman naar eigen inzicht onderzoeken mag opstarten en advies mag geven.

De raad bepaalt op donderdag 27 juni of de 105.000 euro in de begroting van 2025 opgenomen. (foto: Pexels / Karolina Grabowska)

Een ombudsman is een onafhankelijke, onpartijdige organisatie die inwoners en ondernemers bijstaat bij klachten over de overheid of een organisatie zoals bijvoorbeeld een bank of verzekeraar. Hij of zij onderzoekt het probleem en doet hierover een uitspraak.

Het idee van een 'ombudsman' is overgewaaid vanuit Zweden. Het woord is terug te leiden naar het Oud Noorse woord voor 'vertegenwoordiger'. Daarbij heeft 'man' niets te maken met geslacht, dat komt weer van het Latijnse 'mandataris', oftewel 'gevolmachtigde'. Denk aan het woord 'mandaat'.

Overigens hadden de Romeinen en Chinezen meer dan 2.000 jaar geleden al mensen die in het geheim lagere overheden in de gaten te hielden namens het volk.