Ze staan op vrijwel alle foto's die van de Alkmaarse kaasmarkt worden gemaakt, maar leven in de permanente schaduw van de mannen met de witte pakken en de gekleurde hoeden. Toch zijn zij er altijd als eerste. En als zij hun werk niet doen is een kaasmarkt simpelweg niet mogelijk. In plaats van een hagelwit pak dragen ze een blauwe kiel. En die dragen ze met trots. "Ik vind het wel leuk werk ja."
Dat dat ook echt zo is, blijkt als daar nog even aan wordt toegevoegd: "Ik doe het nu 43 jaar." We spreken met Anton Stam, hij is wat ze op bij het kaasdragersgilde een 'zetter' noemen. "We beginnen vrijdags rond half zeven en dan leggen we eerst de matten klaar waar de kazen op liggen, daarna gaan we koffiedrinken."
Twee grote vrachtwagens komen vervolgens voorzichtig achteruit het plein op rijden. Ze brengen de voor een vrijdag-kaasmarkt gebruikelijke hoeveelheid kaas: 30.000 kilo. De zetters gaan aan de slag en leggen alle kazen in strakke lijnen op het Waagplein. De toeristen genieten ondertussen van het plaatje dat de kazen vormen met de Waag op de achtergrond. De helft van het werk zit er op. (tekst loopt door onder de foto)
Zodra de vrachtwagens er zijn worden ze uitgeladen en leggen de zetters 30.000 kilo kaas op het Waagplein. (foto: Streekstad Centraal)Om tien uur klinkt de beroemde bel en kan de kaasmarkt echt beginnen. "Nu is het onze taak om op iedere berrie acht kazen te leggen, elke kaas weegt tussen de twaalf en dertien kilo", legt zetter Dinand van Veen uit aan Streekstad Centraal. Hij is één van de 'jonkies' en moet dus nog wel even door voor hij ook de 43 dienstjaren aantikt. Opnieuw gaat de 30.000 kilo kaas door de handen van de zetters.
Het zetten van de kazen is een fysieke klus waar menig aspirant-zetter de tanden al op stuk gebeten heeft. Wie technisch niet goed tilt heeft binnen no-time ergens last van, een pijntje dat zich kan ontwikkelen tot een serieuze blessure. Alle kazen gaan twee keer door de handen van het zeskoppige team van zetters, dat betekent dat ze per kaasmarkt 60.000 kilo kaas verplaatsen. Op het oog moeiteloos. (tekst loopt door onder de foto)
Dertien kilo kaas vliegt van de ene zetter naar de andere. Het vergt enige oefening. (foto: Streekstad Centraal)"Daarna brengen de kaasdragers de kaas naar de weegschalen en als als het gewogen is, wordt het naar de handkarren gebracht, waar de 'ingooiers' (in bruine kielen) de kaas eerst in de kar leggen en daarna weer in de buiten zicht geparkeerde vrachtwagens leggen", verduidelijkt Anton.
Ook de ploeg ingooiers verplaatst tijdens een kaasmarkt dus 60.000 kilo kaas. Een snelle optelsom leert dus dat de 'onzichtbare' zetters en ingooiers per kaasmarkt 120.000 kilo kaas met de hand verplaatsen. Tijdens de dinsdagavond-kaasmarkten wordt er overigens 10.000 kilo minder kaas neergelegd.
