Een vrijheid die 'fragiel' is. Daar stond Alkmaar zondagmiddag bij stil, tijdens de jaarlijkse herdenking van de fusillade van 1944. De moord op vijf willekeurig gekozen verzetslieden wekt nog steeds afschuw. Maar de aanwezigen vroegen ook aandacht voor de actualiteit. "We vragen ons af: gebeurt het wéér?"
Tineke Bantz is de kleindochter van Arie Kaptein, één van de verzetslieden die in Alkmaar werden doodgeschoten door de Duitse bezetters. Het herdenken valt haar zwaarder dan vijf jaar geleden, overweegt ze, als ze zich in haar toespraak tot 'opa Arie' richt. "Wat wilt u vandaag aan mij, aan ons meegeven?"
Oorlog, geweld, haat: het zijn zware thema's, die een bedreiging zijn voor de vrijheid waarvoor zíj, die vijf verzetsstrijders, die opa's die hun kleinkinderen nooit zagen, het leven lieten. Ze kwamen zondagmiddag telkens terug. (tekst gaat door onder de foto)
Het monument aan de Harddraverslaan met de bloemen ervoor. (foto: Streekstad Centraal)Pieter Booy (43), Arie Kapitein (53), Marinus Post (42), Pieter van Velzen (31) en Frans van der Zeijden (31): zij werden vermoord op 17 november 1944. De fusillade werd zondag herdacht met toespraken, muziek en een minuut stilte. Burgemeester Anja Schouten was ook aanwezig bij de herdenking en stond in haar openingstoespraak stil bij die ene dag in 1944. Grauw weer was het, brengt ze in herinnering. De zon liet zich niet zien.
De burgemeester benoemde ook de willekeur van de fusillade: "Slechts één van hen had binding met Alkmaar." Het signaal dat de bezetter met de vijfvoudige moord wilde geven was 'messcherp en hardvochtig', in de woorden van de burgemeester.
"De plek waar het gebeurde, de Harddraverslaan, is een prominente plek geworden", brengt burgemeester Schouten in herinnering. "Ik hoop dat dat de nabestaanden iets van troost geeft." Die plek, de herdenking, het samenzijn: dat is belangrijk, benadrukt de burgemeester. Zoals Bantz het uitdrukte: "We hebben het herdenken zo nódig." (tekst gaat door onder de foto)
Net als in 1944 was het een grauwe dag, toch trok de herdenking veel belangstelling. (foto: Streekstad Centraal)"Je kunt de vrijheid niet herdenken als je niet stilstaat bij de prijs die daarvoor betaald is", zegt burgemeester Schouten. "De Tweede Wereldoorlog heeft diepe wonden achtergelaten." Het zijn littekens die nog steeds gevoelig zijn, voegt de burgemeester daar nog aan toe: de actualiteit laat dat zien.
Nabestaanden stonden stil bij die littekens, die impact die nog 80 jaar later, een mensenleven later, voelbaar is. "Er zijn al 80 jaar onbeantwoorde vragen in onze familie", vertelt Pauline Akkerman, kleindochter van de vermoorde Frans van der Zeijden. Die doorwerking zit soms in kleine dingen: "We mochten nooit met water- en klapperpistolen spelen", herinnert ze zich uit haar jeugd.
Ook voor Gerrit van Dijk, kleinzoon van Marinus Post, is de uitwerking groot geweest. "Toen opa hier werd vermoord, zaten onze oma en oom Jan in concentratiekamp Dachau. Ze wisten beiden niet dat Rinus was vermoord."
Altijd zijn er vragen gebleven, voor iedereen. En daar zijn vragen bijgekomen, vragen die op deze regenachtige zondagmiddag in de Alkmaarderhout werden gesteld, hardop. Maar antwoorden zijn er niet. Zwijgend trekken de aanwezigen aan de bloemen voorbij, terwijl de regen op de bomen slaat en zo alles overstemt.
