Zelf heeft ze nooit op het podium gestaan. Nou, ja, één keertje dan. "Tijdens mijn opleiding, dat was verplicht, zodat je weet wat je iedereen aandoet," lacht ze. Ilse van Dijk (54) is als artistiek leider en algemeen directeur het kloppend hart van Karavaan. Met het Karavaan Festival om de hoek, bezocht Streekstad Centraal haar. "Wij zeggen altijd: als je je fiets hebt geparkeerd, dan ben je van ons."
Een leven zonder theater? Onvoorstelbaar. Dat zaadje is al vroeg geplant bij Ilse. Op haar middelbare school mocht ze talen leren via toneelstukken en theater. En dat raakte iets in Ilse, iets wat nooit zou verdwijnen. Dat 'iets' zit 'm in verbeelding. "In de breedste zin van het woord. Theater zet verbeelding aan. We hebben verbeelding nodig om te dealen met alle crisissen in de wereld." Met op getrokken wenkbrauwen vraagt ze: Wat is er aan het leven zonder verbeelding?"
Maar, theater is meer dan dat. Karavaan is meer dan dat. "Bij ons heb je bijna nooit alleen een voorstelling. Er is altijd nagedacht over: hoe beleef je dit, hoe is het achteraf voor je, hoe maken we écht contact? Een idealistische kijk, maar ik zie echt iets gebeuren bij de mensen. (tekst gaat verder onder foto)
Karavaan wordt ook gevoed door landschapsontwikkeling. "De plek waar je woont heeft invloed op je", zegt Ilse. "Het is belangrijk dat je een connectie voelt met waar je woont." (foto: Keith Montgomery)"Als je ziet wat wij bereiken, door bijvoorbeeld boeren en beleidsmakers bij elkaar brengen te brengen, door stukken op boerderijen te spelen, waarbij er ruimte is voor kritiek maar iedereen zich gehoord voelt, dan levert dat meer op dan een Tweede Kamervergadering." Vernieuwing, verbeelding en maatschappelijke thema's. Als je Karavaan en Ilse wil omschrijven, zijn dat de kernwoorden. Vooral de combinatie van de laatste twee. "Overal waar ik ooit gewerkt heb was dat belangrijk; moeilijke dingen aankaarten."
Voorheen reisde Karavaan - zoals de naam al aangeeft - het land door, tot het in 2016 tijd was om te wortelen in de regio. Alkmaar, om precies te zijn. Tijd om langdurige relaties aan te gaan, voor vernieuwing in de regio. Inmiddels zijn ze acht jaar verder, waarvan Ilse alle acht directeur is. "Ik voel me enorm thuis hier. Dat komt ook door de directheid van de Nood-Hollander, daar ga ik heel goed op", zegt ze. Haar van origine Brabantse accent is nog nauwelijks hoorbaar.
Maatschappelijke thema's en Karavaan zijn verbonden aan elkaar. Boeren, het klimaat, maar ook gender, zoals hierboven bij de Gendermonologen, te zien op het Karavaan Festival 2024 (foto: Bart Grietens)Acht jaar in de regio, het heeft haar een hoop kennis opgeleverd. "Dit gebied wordt gezien als conservatief, en ik zal de eerste zijn die dat beaamt, maar ik loop er vaak tegenaan. Tegelijkertijd zijn mensen enorm nieuwsgierig en dat wordt minder gezien." Die nieuwsgierige mensen bedient Karavaan. "Nieuwsgierigheid is de verbindende factor binnen ons publiek."
Na weer een jaar plannen, contact maken met kunstenaars en schrijvers, scouten, subsidies aanvragen, voorstellingen uitzoeken en maken, begeleiden, kiezen en verbinden is het bijna mei. Bijna festivaltijd. Spannend? Nee, dat niet. Alhoewel, dreigend weer zorgt soms wel voor het nodige schrikeffect. "Zeker bij 'Yes in my backyard'. Met regen moet iedereen harder lopen. Onze diehard fans komen wel in een regenpak, maar niemand blijft hangen. Weg festivalgevoel. Je bent aan de goden overgeleverd." Twee weken van tevoren kijkt heel Karavaan dan ook dagelijks gespannen naar de weer-app.
"Maatschappelijke thema's zijn nu niet meer zo voorspelbaar als vroeger", zegt Ilse. Voorheen koos Karavaan elk jaar een nieuw thema, "maar nu heb ik er één voor vijf jaar: Uit de maat' (foto: Streekstad Centraal)Maar toch, weer of geen weer, het is het helemaal waard, elk jaar weer. Ilse kijkt het meest uit naar de voorstelling 'De boer op'. Documentair theater, waarbij de makers zes boeren interviewden. Het publiek ziet de boer, "die vaak eenzijdig en negatief belicht wordt"- vanuit verschillende perspectieven.
Dat is óók de functie van theater, zegt Ilse tot slot. Verschillende perspectieven laten zien. "Hierdoor heb ik een enorme openheid gekregen, je krijgt een spiegel voorgehouden en wordt getriggerd om na te denken. " En ja, soms hebben mensen daar geen zin meer in. "Je mag ook gewoon een leuke avond hebben, hoor." Je wereldbeeld omgooien is geen vereiste. Maar vertellen over wat er leeft in onze wereld, vanuit elke hoek, zit wel in het bloed van Karavaan en Ilse. "Het moet gewoon. Of mensen het willen zien of niet, het is belangrijk dat het wordt verteld."
Karavaan Festival
Karavaan Festival 2024 is van 17 t/m 26 mei in de regio Groot Alkmaar. Informatie, het programma en de kaarten zijn verkrijgbaar op de website van Karavaan.
