Gedempte grachten en een flinke tweebaansweg dwars door de oude binnenstad. Alkmaar is de dans ontsprongen als het gaat om zeer ingrijpende bouwplannen die na de Tweede Wereldoorlog bedacht werden. Dat de stad nu nog een historische binnenstad heeft met grachten, pleinen en oude pandjes: "Dat hebben de Alkmaarders aan zichzelf te danken."
Dat stelt stadshistoricus Martin Deinum in zijn boek 'Binnenstad in beweging 1945-2020', waarin hij beschrijft en laat zien wat er voor plannen lagen om de stad te moderniseren. "Die stadsvernieuwing vond toen in heel Nederland plaats."
"Na de oorlog was het hier verpauperd en waren woningen verkrot. Ook waren er opstoppingen van auto's in de kleine straatjes. Daar wilde de gemeente wat aan laten doen en zij vroegen de bekende architect en stedenbouwkundige Wieger Bruin om plannen te maken." Door zijn plannen - zouden ze allemaal zijn uitgevoerd - had Alkmaar er nu heel anders uitgezien.
"Om de auto de ruimte te geven bedacht hij dat er een flinke verkeersweg van noord naar zuid door de oude binnenstad moest komen", vertelt de geboren en getogen Alkmaarder Martin Deinum. "De Hekelstraat en omgeving, met alle historische pandjes, hadden dan niet meer bestaan."
Maar ook grachten moesten er aan geloven. "Dat was bijna gebeurd in de jaren 50 en 60. Door de grachten te dempen en ze met asfalt te bedekken, kon je goed rijden en parkeren." Toch wel een zegen dat dit niet doorgegaan is, erkent Deinum. "Want nu heb je hier op de Platte Stenenbrug een mooi horecapleintje, en anders zou het hier een grote tweebaansweg zijn geweest."
Dat deze plannen niet uitgevoerd zijn is volgens Deinum op het conto van de binnenstadbewoners toe te schrijven. "In de jaren 70 kwam er de opstand tegen de regentencultuur, met de emancipatie en mensen wilden meer democratisering en inspraak. Voor die tijd hadden ze weinig in te brengen."
"Zodoende is het de Alkmaarders gelukt de gemeentelijke plannen van tafel te krijgen." Die participatierol is ook één van de belangrijkste lessen die zijn te leren van het verleden, schrijft Deinum in zijn boek. Iets wat ook de Alkmaarse burgemeester Anja Schouten onderschrijft. Zij ontving het eerste exemplaar van het boek, waar vijf jaar aan gewerkt is.
"Betrek je inwoners goed. Dat vind ik een hele mooie les. Wanneer inwoners een goede plek krijgen in de participatie, blijkt dat de stad er gewoon beter van wordt", aldus Schouten. "Dat dat nu met zo'n gedegen onderzoek wordt gestaafd, onderstreept wat we als gemeente altijd willen doen: samen met de bewoners kijken wat het beste is."
Toch is er van de ideeën van Wieger Bruin nog wel wat terug te vinden in Alkmaar. "De huidige ABN Amro-bank was vroeger het postkantoor. Dat is in 1966 gebouwd en zou onderdeel worden van de kantorenbuurt die Bruin hier voor ogen had." Ook tegen die kantoortorens naast de Grote Kerk kwamen de binnenstadbewoners succesvol in opstand.
