Het Rijk wil tegenwerking van een gemeente bij de vestiging van een asielzoekerscentrum in een gemeente kunnen omzeilen. Als een gemeente weigert om de bestemming aan te passen van een pand dat kan dienen als asielzoekerscentrum, gaat het kabinet zelf de vergunningen verlenen. Dat schrijven staatssecretaris Eric van der Burg van Asielzaken en minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening Hugo de Jonge in een brief aan de Tweede Kamer.
Het kabinet wil liever niet dat het zover komt, maar houdt vanaf nu dit instrument paraat. Volgens het kabinet is de asielcrisis nu zo groot, dat het Rijk meer instrumenten nodig heeft om de regie te kunnen voeren bij het openen van nieuwe opvanglocaties. Een van de methoden die het kabinet nu gaat inzetten, is het overnemen van de vergunningverlening van gemeenten. Als een locatie geschikt is voor een asielzoekerscentrum, maar niet de juiste bestemming heeft, moet de gemeente dat in principe aanpassen. Als die blijft weigeren, regelt het kabinet de vergunning zodat het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) het gebouw kan kopen en geschikt kan maken voor de opvang van asielzoekers. Het gaat om het zogeheten ruimtelijk ordeningsinstrumentarium.
Mogelijk hadden de bewindslieden bij de wetsaanpassingen de weerstand in gedachten van het vorige Alkmaarse college, dat geen asielzoekerscentrum meer wilde in het Belastingkantoor aan de Robonsbosweg in Alkmaar. Als de overheid de vergunningverlening naar zich toe haalt, ’is het Rijk niet gebonden aan de bereidwilligheid van gemeenten om een COA-locatie te openen’, schrijven de bewindslieden. Het Rijk kan op deze manier ook Rijksvastgoed tot een azc bestemmen. Ook in het geval dat lokaal bestuurlijk draagvlak ontbreekt.
Het Rijk vindt het, ook bij de inzet van dit dwingende bestuurlijke instrument, ’van het allergrootste belang om goed met de gemeente samen te werken en om de gemeenteraad en de omwonenden goed te betrekken en te informeren. Dit is ook in het belang van de gemeente, de inwoners en de asielzoekers die uiteindelijk op locatie komen’, zo schrijven de bewindslieden aan de Tweede Kamer.
Het kabinet stelt momenteel in overleg te zijn met gemeenten over twee locaties waar duizend plekken gerealiseerd kunnen worden. Van uitstel of afstel kan geen sprake meer zijn, gezien de tijdsdruk en de ’hoogst precaire situatie’, aldus de Kamerbrief. Het is niet bekend om welke twee locaties het gaat. Het is goed mogelijk dat het voormalige Belastingkantoor aan de Robonsbosweg in Alkmaar wordt bedoeld. Vorig jaar wilde het Rijk de ingebruikname van het Belastingkantoor al afdwingen, maar dat bleek bestuurlijk pokerspel dat mislukte. In juni stuurde het COA nog een smeekschrift aan de Alkmaarse burgemeester om het Belastingkantoor weer in gebruik te nemen als asielzoekerscentrum.
