Anderhalve week geleden bezetten Alkmaarse woonwagenfamilies twaalf chalets die bedoeld zijn voor Oekraïners. Ze willen extra woonwagenplekken, iets dat de gemeente hen al zo'n 35 jaar belooft. De wethouder wonen laat weten zijn 'uiterste best te doen', maar toch demonstreert een deel van hen verder op een weiland. Hieronder lees je waarom zij geen genoegen nemen met de woorden van de wethouder.
Om de situatie van de Alkmaarse woonwagenbewoners goed te begrijpen, is het belangrijk om eerst even uit te zoomen naar het landelijke beleid. Zo schrijft mediapartner NH Nieuws. Veel gemeenten 'worstelen' met woonwagengroepen. Door 'ordeproblemen' en 'kleine of grote criminaliteit' houden gemeenten de woonwagenlocaties het liefst zo klein mogelijk. "Of proberen ze die helemaal te laten verdwijnen door geen nieuwe woonwagens toe te laten", meldde NOS eerder.
Dat 'uitsterf- en afbouwbeleid' konden gemeenten voeren nadat in de jaren negentig de Woonwagenwet werd afgeschaft. Als een woonwagen als gevolg van bijvoorbeeld overlijden of verhuizing niet meer bewoond werd, kozen gemeenten er vaak voor om die woonwagen niet meer opnieuw te laten bewonen.
Dit beleid werd ook in Alkmaar gevoerd. Wel beloofde de gemeente dat een deel van de woonwagenplekken die in eerste instantie werden weggehaald later op een andere plek beschikbaar zouden worden gemaakt. Dit om de bewoners meer over de gemeente te verspreiden. Veel van de bezetters van de chalets die voor Oekraïense vluchtelingen zijn bedoeld, wonen na de afschaffing van de Woonwagenwet tegen hun wil in een regulier huis. Ook volgende generaties kwamen niet meer voor een woonwagen in aanmerking en belandden op een wachtlijst. Inmiddels telt deze lijst in Alkmaar rond de negentig namen.
In 2018 concludeerde de nationale ombudsman in een rapport dat 'gemeenten voldoende kennis hebben van het mensenrechtelijke kader voor de culturele identiteit van woonwagenbewoners'. Ook stond erin dat 'de nadruk ligt op normalisatie': "Woonwagenbewoners moeten gelijk behandeld worden met andere burgers." In juni datzelfde jaar zette minister van Binnenlandse Zaken, Kajsa Ollongren, dan ook een streep door het uitsterfbeleid van gemeenten. Hierdoor mogen gemeenten en woningcorporaties niet langer staanplaatsen opheffen. Ook moeten woonwagenbewoners binnen 'een redelijke termijn' kans hebben op een standplaats.
In Alkmaar hoorden woonwagenfamilies daarna dat er in januari over de realisatie van nieuwe plekken gesproken zou worden. Zij vonden dit te laat en demonstreerden daarom in oktober 2018 bij het voormalige AZ-trainingscomplex 't Lood voor extra standplaatsen. "We zijn niet tevreden met de mededeling van de wethouder dat er 'pas' in januari een gesprek gaat plaatsvinden over onze situatie", aldus woonwagenbewoner Tomas Vermanen destijds tegen NH Nieuws. Wethouder Paul Verbruggen liet hierop weten al twee maanden sneller met de demonstranten in gesprek te gaan. "Maar het duurt minstens een jaar voordat er eventueel extra standplaatsen zullen zijn", rekende Verbruggen hen voor.
Die extra standplaatsen zouden worden gerealiseerd bij de zogenaamde 'driehoek van de Vroonermeer'. In 2019 lag er een plan voor twaalf tot zestien wagens, maar dat is afgeslankt naar elf. Die moeten komen te staan op de plek waar nu nog noodlokalen van basisschool De Lispeltuut staan, in afwachting van een nieuw schoolgebouw op een andere plek.
Op 12 mei vorig jaar vroeg Paul Verbruggen, destijds wethouder wonen, het Rijk nog om een bijdrage voor elf woonwagenplekken. Volgens hem hadden de gemeente en woningcorporatie Woonwaard hier niet voldoende financiële middelen voor. De sociale-huurwoonwagens waren duurder dan gedacht: naast de woonwagens zelf moest ook de aanleg van het park worden betaald, waardoor de totale kosten per woonwagen destijds zouden uitlopen op zo'n 235.000 euro. Per wagen kwamen de gemeente en Woonwaard volgens het NHD tussen de 15.000 en 20.000 euro te kort. Verbruggen noemde het 'logisch' dat hij bij het Rijk aanklopte voor geld, aangezien vanuit Den Haag de opdracht was gegeven voor extra plekken. Hierna bleef het vanuit de gemeente stil op het gebied van de ontwikkeling van nieuwe plekken.
Daarom protesteerden de woonwagenbewoners vorige week opnieuw op sportcomplex 't Lood. Zij 'bezetten' een aantal dagen twaalf chalets die bedoeld zijn voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen. Tomas Vermanen 'begrijpt' dat zij ergens onderdak moeten krijgen en vertelde aan NH Nieuws dat hun actie niet bedoeld was om dat te dwarsbomen. Meerdere woonwagenbewoners boden dan ook aan hun eigen huis beschikbaar te stellen voor vluchtelingen, als zij er een chalet voor terugkrijgen. "Ik zit er nu één nacht in en ik voel mij weer zoals toen ik ooit in een woonwagen woonde", verzuchtte Tomas.
De woonwagenfamilies willen dat er serieus naar woonruimte gekeken wordt door de gemeente en aanvankelijk wilden zij de chalets niet verlaten voordat zwart-op-wit stond dat er nieuwe plekken (naast de geplande 11 bij de Vroonermeer) worden gemaakt. Uiteindelijk moesten ze het doen met een belofte van wethouder Wonen Gijsbert van Iterson Scholten.
De wethouder is de afgelopen weken meerdere keren met de woonwagenfamilies in gesprek gegaan en heeft beloofd zijn 'uiterste best' voor hen te doen. Ook heeft hij met hen afgesproken om iedere acht weken contact met hen te hebben over de laatste stand van zaken. Verder liet Van Iterson Scholten aan mediapartner Alkmaar Centraal weten dat in september de plannen van de nieuwe gemeenteraad financieel worden doorberekend. Hierdoor is volgens hem nog 'van alles mogelijk'.
Een deel van de mensen die de chalets bezet neemt geen genoegen met de beloftes van Van Iterson Scholten en is verhuisd naar een weiland van eigenaar Jan Bruin. Van hem mag de gemeente hier per direct woonwagenplekken realiseren. Maar dan moet de gemeente wel het bestemmingsplan (willen) aanpassen.
