Inwoners van de Engelse stad Bath, zusterstad van Alkmaar, zamelden in 1945 5000 pond in voor Alkmaarse kinderen die destijds nauwelijks iets te eten hadden als gevolg van de oorlog. Die 5000 pond zou in 2020 rond de 217.000 pond waard zijn, zo'n 238.000 euro. De actie leidde tot de eerste zusterstadconnectie in Europa.
Een ton-orgel stond centraal bij de acties. Het toen al oude instrument werd door 'Bathions' gebruikt om geld en goederen in te zamelen. Het werd na de acties naar Alkmaar gebracht en aan de burgemeester van Alkmaar aangeboden. Sindsdien stond het in het stadhuis, maar vorige week werd het 'barrel organ' teruggebracht naar Bath, onder andere voor restauratie. Een bijzondere gebeurtenis waar BBC News uitgebreid aandacht aan besteedde.
De presentatrice vertelt dat er kort na de oorlog een nationale oproep was om hongerende kinderen in Nederland te helpen. De Rotary Club van Bath wilde Alkmaar adopteren en Koningin Elizabeth Bowes-Lyon gaf toestemming. Om geld in te zamelen werd onder andere een oud orgeltje voor 25 pond gekocht en gedecoreerd. De club verzamelde totaal 5.000 pond, gelijk aan 217.000 pond vandaag de dag. Toen Alkmaars burgemeester Van Kinschot in juli 1945 Bath bedankte kreeg hij het barrel-organ. Bath en Alkmaar werden de eerste twee zustersteden binnen Europa.
Het instrument is soort kruising van een kleine piano met een draaiorgel, en dankt zijn naam aan de ton met daarop ponskaarten voor tien melodieën. De presentatrice waarschuwt dat de tijd het orgel geen goed heeft gedaan en inderdaad: het klinkt vals en speelt ook nog eens twee liedjes door elkaar. De slechte staat was ook waarom burgemeester Bruinooge aanvankelijk huiverig was voor de hele operatie. Maar in oktober 2019 ondertekende hij met councillor Ruth Malloy van Bath de leen-overeenkomst.
De restauratie is mogelijk gemaakt door de Bath-Alkmaar Twinning Association en wordt uitgevoerd door Richard Dean, een van de weinig overgebleven specialisten in de wereld op dat vlak. Eenmaal hersteld wordt het orgel geëxposeerd in het kader van de 75-jarige verbintenis en wordt het onderdeel van een tournee van Regionaal Jeugdorkest Artiance, die langs de plekken voert waar destijds is ingezameld. In het voorjaar van 2021 keert het orgel weer terug naar Alkmaar.
