In de regio Alkmaar dreigt een forse terugval in de sociale woningbouw na 2030, met grote gevolgen voor woningzoekenden. Woningcorporaties zoals Woonwaard en Kennemer Wonen waarschuwen dat de financiële middelen opraken, waardoor de bouw van sociale huurwoningen sterk zal afnemen. Nu bouwen ze nog zo’n 500 woningen per jaar, maar vanaf 2030 of uiterlijk 2032 zakt dit aantal naar slechts 100 tot 200 per jaar. Dit betekent langere wachtlijsten en minder kansen voor vooral jonge mensen om een betaalbare woning te vinden.
Sociale woningbouw onder druk
De situatie in Alkmaar en omstreken is zorgwekkend. Woningcorporaties, de belangrijkste spelers in de sociale woningbouw, zien hun budgetten slinken. Nicole van Wijk van Woonwaard spreekt duidelijke taal: na 2030 worden ze vooral een beheerbedrijf met slechts enkele nieuwbouwprojecten per jaar. Dit terwijl de vraag naar betaalbare huizen alleen maar toeneemt. De wachtlijsten, nu al gemiddeld tien jaar, zullen verder oplopen.
Op dit moment is er nog een eindsprint in de bouw. Tot 2030 komen er in de regio zo’n 2500 sociale huurwoningen bij. Maar daarna volgt een scherpe daling. Krista Walter van Kennemer Wonen, ook voorzitter van de samenwerking van corporaties in Noord-Holland, schetst een somber beeld. Zonder verandering missen ze in de regio Alkmaar zo’n 1200 woningen en in heel Noord-Holland zelfs 4500 tot 5000.
Obstakels voor sociale woningbouw halverwege
De oorzaken van de terugval in sociale woningbouw zijn divers. Hoge rentes spelen een grote rol, waardoor plannen voor 500 extra woningen recent zijn geschrapt. Daarnaast zorgen zaken zoals netcongestie, stikstofregels en discussies over bouwen nabij molens voor vertraging. Ook verduurzamingsprojecten lopen soms één of twee jaar uit, wat de druk verder opvoert. De zogenaamde Woondeal, een afspraak met gemeenten en provincie om voldoende te bouwen, lijkt onhaalbaar. Van Wijk geeft aan dat ze ver achterblijven op de doelen.
Ontwikkelaars merken nu al de gevolgen. Corporaties moeten steeds vaker nee zeggen tegen samenwerkingsplannen voor nieuwbouw na 2032. Dit komt doordat de financiële ruimte ontbreekt om nieuwe projecten te bekostigen. Het verplichte aandeel sociale woningbouw in grotere bouwplannen komt zo in het gedrang.
Financiële knelpunten en lange wachtlijsten
Financieel gezien staan de corporaties er niet slecht voor, maar de pot voor grote investeringen raakt leeg. Twee jaar geleden was er nog opluchting toen de verhuurdersheffing werd afgeschaft, wat ruimte gaf voor meer projecten. Nu teren ze op eigen vermogen, maar dat houdt geen stand. De stijgende rente en huurkosten zorgen voor extra spanning in de sector. Walter wijst op belastingen die corporaties betalen, terwijl ze geen commercieel bedrijf zijn. Een ander financieel regime zou uitkomst kunnen bieden.
De lange wachtlijsten zijn een pijnlijk gevolg van de afnemende sociale woningbouw. Veel mensen, vooral jongeren, zien hun leven stilstaan door het gebrek aan betaalbare huizen. Walter noemt dit een groot probleem. Een huis vinden duurt nu al jaren, en dat wordt alleen maar erger.
Zoeken naar oplossingen voor sociale woningbouw
Corporaties zoeken naar manieren om de situatie te verbeteren. Ze overwegen goedkoper bouwen, experimenten met woningdelen en prefabricage van huizen. Flexwoningen zien ze echter niet als oplossing, omdat deze slechts tijdelijk zijn en weinig tijdwinst opleveren. Walter pleit voor minder regels en snellere besluitvorming door gemeenteraden, zelfs als er nog bezwaren zijn. Een woonraad, waarin woningzoekenden een stem hebben, zou ook kunnen helpen.
Commercieel gaan werken is geen optie, want dat zou de huren te hoog maken. Betaalbaarheid blijft voorop staan bij corporaties zoals Woonwaard en Kennemer Wonen. Ondanks de sombere vooruitzichten houden ze hoop op verandering.
