Alkmaar heeft meerdere keren voetbalgeschiedenis geschreven. De eerste wedstrijd in het betaald voetbal, bijvoorbeeld, in 1954. Natuurlijk met de kampioensschaal. Of nu: met de eerste vrouwelijke scheidsrechter in het betaald voetbal: de Alkmaarse Shona Shukrula. Maar óók in de jaren zestig was Alkmaar eigenwijs met de allereerste opleiding voor vrouwelijke scheidsrechters: "Dit was internationaal een doorbraak."

Of er iets in die Alkmaarse kaas zit, wil sporthistoricus Jurryt van de Vooren weten, als Streekstad Centraal hem spreekt over zijn onderzoek. Alkmaar is wel vaker 'puur ongehoorzaam' geweest. Die veelbesproken eerste wedstrijd uit 1954 bijvoorbeeld, daar waren de autoriteiten toen helemaal niet blij mee. Ook de Alkmaarse vrouwelijke scheidsrechters uit 1961 en 1962 zetten mannenbolwerk KNVB behoorlijk op zijn kop.

"Ze hadden het er zeker over in vergaderingen, blijkt uit de notulen", vertelt Van de Vooren. "De meerderheid van de KNVB was er echt tegen. Dat kunnen we ons nu niet meer voorstellen. Maar wat ook bleek, in die vergaderingen: ze gaan gewoon door, daar in Alkmaar." (tekst gaat door onder de foto)



De KNVB wilde het wel, maar het lukte niet om die ongehoorzame Alkmaarders te stoppen. Eén van die Alkmaarders was Teun Bakker, de drijvende kracht achter de scheidsrechtersopleiding voor vrouwen. Maar ook Ineke Boom, Klasina Laan en Nel Rentenaar hielden hun lippen stijf op elkaar na hun eerste proefwedstrijd. Toen was alles strikt geheim.

"Later veranderde dat", nuanceert Van de Vooren. "Toen schreven alle kranten erover. Ik heb prachtige kleurenfoto's teruggevonden, uit de Margriet. Maar hun allereerste proefwedstrijd hebben de vrouwen inderdaad geheim gehouden, tot een openbaar jeugdtoernooi in 1961."

Die geheimhouding tekent de gespannen verhoudingen van die tijd. Handballen, dat mochten vrouwen wel, maar voetbal was een mannenzaak, leek toen de heersende overtuiging. Toch kon de KNVB de Alkmaarders niet stoppen. In 1962 ging de bond zelf overstag.

"De Alkmaarders hadden daar zelf om gevraagd", vertelt Van de Vooren. "Na een jaar hadden al 32 vrouwen de opleiding afgerond. De KNVB moest daar wat mee." Er was geen houden meer aan, de bond erkende de vrouwelijke scheidsrechters in 1962. Daarna kwamen ze ook in andere steden, andere provincies aan bod. Maar die victorie was dus echt in Alkmaar begonnen. (tekst gaat door onder de foto)



"Alkmaar was niet alleen landelijk, maar zelfs wereldwijd de eerste met zo'n opleiding", zegt Van de Vooren. "Het was internationaal doorbraak. Er was belangstelling vanuit Duitsland, Zwitserland, Engeland..."

Inmiddels treedt de Alkmaarse Shona Shukrula in de voetsporen van lang geleden. Vrijdag fluit ze als eerste vrouw ooit een wedstrijd in het Nederlands betaald voetbal. Van de Vooren heeft Shukrula gesproken en over haar wegbereiders verteld. Het is nu een vergeten geschiedenis, heeft hij al gemerkt.

En dat terwijl er ook lessen uit deze geschiedenis getrokken kunnen worden, ziet Van de Vooren. Die ongehoorzaamheid van Teun Bakker, die wist dat hij ervoor geroyeerd kon worden, maar toch doorzette: Van de Vooren heeft er bewondering voor. "Bestuurders van nú kunnen daar een voorbeeld aan nemen. Soms moet je ongehoorzaam durven zijn." (tekst gaat door onder de foto)



Van de Vooren werkt aan een boek over deze bijzondere Alkmaarse geschiedenis. Daarbij heeft hij veel aan het Regionaal Archief in Alkmaar. Met Nel Rentenaar heeft hij inmiddels gesproken. Ook de andere vrouwen heeft hij in beeld. "Maar ik ben ook op zoek naar de jongens die voetbalden, toen, en die vrouwen als scheidsrechter hadden. Hoe hebben ze dat ervaren, wat weten ze er nog van, dat wil ik weten."

De betrokkenen van toen zijn intussen tachtigers. Sommigen zullen zijn verhuisd, anderen overleden. Maar Van de Vooren heeft goede hoop nog meer verhalen terug te vinden in en om Alkmaar. "Als mensen zelf nog materiaal hebben, de vrouwen zelf of hun kinderen, of die voetballende jongens, dan kom ik graag in contact."

Een bijzondere wens heeft Van de Vooren nog wel. "Ik weet niet of het er nog is, het is zo lang geleden. Maar wie weet... Als iemand nog een scheidsrechterspak heeft liggen uit die tijd, dan zou dat echt fantastisch zijn."

Jurryt van de Vooren is te bereiken via Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..