In het Alkmaarse raadhuis is donderdagavond een beladen extra raadsvergadering gehouden over de vorming van de nieuwe coalitie. GroenLinks, PvdA, Leefbaar Alkmaar, PvdD, SP en ChristenUnie, allen fracties die buiten de voorlopige nieuwe coalitie vallen, wilden een debat over het doorlopen formatieproces onder leiding van verkenner en informateur Bert Blase. In een welles-nietes werd de scheur in de Alkmaarse politiek weer duidelijk zichtbaar.
Het is half acht als burgemeester Anja Schouten met haar hamer slaat. “Het debat is hierbij geopend.” Ze benadrukt nog even dat het fijn is als de vergaderdoelen centraal worden gehouden, iets wat in de gemeenteraad van Alkmaar nog weleens lastig is.
En inderdaad, het blijkt moeilijk te zijn. Nog geen 30 minuten later heeft burgemeester Anja Schouten het punt al driemaal herhaald. De afwezigheid van Bert Blase wordt bekritiseerd, oude vergaderingen worden opgerakeld en er wordt wederom kritiek geleverd op D66 vanwege het wegsturen van het college. Dit terwijl de raad bij elkaar is gekomen om twee vragen beantwoord te krijgen: welke duiding geeft de raad van Alkmaar aan de uitkomsten van de doorlopen verkenning en in welke mate voldoet dit aan de kaders die gesteld zijn in de motie ‘Hoe nu verder’ van 13 maart 2023? En de vraag: welke wensen en bedenkingen geeft de gemeenteraad mee aan de (in)formateur voor het vervolg van het formatieproces?
Zoals verwacht staat de voorlopige coalitie bestaande uit D66, OPA, VVD, CDA, BAS en SPA lijnrecht tegenover de vorige coalitie. De ex-coalitie min BAS komt met termen als: “achterkamertjespolitiek”, “het is geen open speelveld”, "Destructief66" en als kers op de kritiektaart “horrorrechts". “Een brede coalitie is niet gelukt, want het was van tevoren al dichtgemetseld”, stelt fractievoorzitter Maya Bolte van Leefbaar Alkmaar.
Wanneer raadslid Steven Smit van D66 aan het woord is, gaat hij tegen de genoemde punten in. “Op inhoud zijn we tot een zeer overwogen besluit gekomen.” De rest van de waarschijnlijke nieuwe coalitie sluit zich hierbij aan. “We hebben er een goed gevoel bij”, zegt OPA-fractievoorzitter Victor Kloos. Fractievoorzitter John van der Rhee van de VVD sluit zich aan met de opmerking: “de verkenner gooide voor iedereen het veld open”. Het is de ‘giftige’ samenstelling die GroenLinks en PvdA niet willen, maar hoogstwaarschijnlijk krijgen.
In het tweede termijn dient GL-fractievoorzitter Maaike Kardinaal daarom namens GroenLinks, PvdA, Leefbaar Alkmaar, PvdD, SP en ChristenUnie een nieuwe motie in. De partijen vragen om een nieuwe verkenning. “Het is geen overbruggende coalitie en er is geen transparantie”, aldus de partijen. Met 15 stemmen voor en 22 tegen wordt de motie verworpen, zoals de partijen zelf al hadden verwacht. “Het is een signaalmotie”, gaf PvdA-fractievoorzitter David Rubio Borrajo tijdens de schorsing al door aan Alkmaar Centraal.
Welles-nietes. Is formateur Bert Blase zorgvuldig te werk gegaan? Ja of nee. De kampen bij dit vraagstuk waren al opgezet. Burgemeester Schouten sluit af en verklaart de motie verworpen. Bert Blase maakt zijn werk af en eind deze maand zal het nieuwe coalitieakkoord worden voorgeschoteld. Ook de kandidaat-wethouders zullen dan worden voorgesteld.
De Alkmaarse gemeenteraad scheurde na de verkiezingen in 2022, toen D66 al tijdens de verkenning wilde beginnen aan een coalitieprogramma op hoofdlijnen. Veel partijen hadden immers dezelfde speerpunten. D66 had hiervoor de zes grootste fracties op het oog, maar kwam uiteindelijk uit bij OPA, VVD en SPA. Dat viel vooral slecht bij GroenLinks, PvdA en Leefbaar Alkmaar. Er werd gevreesd dat wie later aanschoof nog maar weinig in de melk te brokkelen zou hebben. Nog voor het zo ver was, trok GroenLinks - middels twee moties in een beladen raadsvergadering - het heft uit handen van D66.
Krap een jaar later stapte BAS uit de coalitie. De overgebleven minderheidscoalitie vroeg D66 om zich aan te sluiten, maar die voelde daar weinig voor. De coalitie viel en een meerderheid van de raadsleden stemde voor ontslag van de overgebleven wethouders, wat nog eens extra boosheid opriep bij de 'gevallenen'.
Niet geheel verrassend ontstond daarna op advies van verkenner Bert Blase een voorlopige coalitie met D66, OPA, BAS, VVD, CDA en SPA. Met name PvdA-fractievoorzitter David Rubio Borrajo stak zijn ongenoegen niet onder stoelen of banken in de media, maar daar lijkt niets meer aan te veranderen.
