Een vleeskuikenboer uit Grootschermer moest dit weekend met lede ogen aanzien hoe zijn 107.000 kippen werden geruimd door vogelgriep. "Het is heel verdrietig om supergezonde kuikens dood te zien liggen", vertelt hij aan NH Nieuws. De ruiming leidt tot politieke vragen over de kans op een nieuwe pandemie én watervogels in de omgeving, die de ziekte mogelijk naar de boerderij brachten. Zaterdag maakte de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit het vogelgriepgeval in regio Alkmaar bekend. Ook een naastgelegen pluimveebedrijf staat onder toezicht om verspreiding te voorkomen: het heeft financieel en emotioneel grote impact.
De wind waait stevig rond de twee boerderijen aan de lange, groene polderweg in Grootschermer. Links de getroffen stallen waar zaterdag ruim 100.000 dieren zijn vergast, rechts de zorgboerderij met óók vleeskuikenstallen, die de dans hopelijk ontspringen. Beide boeren willen liever niet met naam genoemd worden. "Het is allemaal al naar genoeg." Maar ze willen wel iets meer vertellen over hoe dit drama zich voltrok.
Als de getroffen vleeskuikenhouder - hij doet dit al zo'n veertig jaar - vorige week een van zijn drie stallen binnenloopt, schrikt hij: een aantal kippen ligt dood op de vloer. "Dat vond ik vreemd, maar ik dacht niet direct aan de vogelgriep." Later blijken meer vogels dood en hij haalt er een pluimveearts bij. Die schakelde de Nederlandse Voedsel- een Warenautoriteit (NVWA) in.
Volgens protocol worden er monsters van kippenpoep genomen en even later wordt het slechte nieuws bevestigd: vogelgriep. Hoewel het virus alleen in die stal wordt aangetroffen, moeten alle 107.000 kippen van de boer wordt geruimd. "Het is ontzettend besmettelijk, dus de kans dat het alsnog in die andere stallen aanwezig was, is gewoon te groot", aldus een woordvoerder van de NVWA tegen NH Nieuws. Daarom wordt ook direct de buurman op de hoogte gesteld. Die heeft een veel kleinere stal, met zo'n 20.000 vleeskippen. In een brief van minister Carola Schouten staat dat, omdat er verder niet binnen een straal van tien kilometer een commercieel pluimveebedrijf is, zijn kippen mogen blijven leven.
In de nacht van vrijdag op zaterdag zijn de stallen van de boer gevuld met CO2-gas. "Dat zorgt ervoor dat de kippen geen zuurstof meer krijgen. Ze raken dan langzaam hun bewustzijn kwijt", legt de boer uit. Het zou een veel minder heftige dood zijn dan wanneer de kippen zouden sterven aan vogelgriep, aldus de NVWA. "Maar het is ook echt nodig. Hiermee voorkomen we dat ook andere bedrijven in de regio getroffen worden en uiteindelijk veel meer kippen worden geruimd."
Wel worden de dieren gemonitord, dus met regelmaat getest, en zijn er maatregelen getroffen op de boerderij, waar ook mensen met een beperking een dagbesteding hebben en zorgen voor de paarden. "In de stallen draagt iedereen ontsmette kleding, er staan bakken met ontsmettingsmiddel en we kunnen er dus bijvoorbeeld nu niet kijken", aldus de buurman tegen NH Nieuws. "Er mogen geen auto's het erf op en de auto vrachtwagens die eraf gaan worden ontsmet." Het is drie weken nagels bijten voor de Noord-Hollander: dan zouden z'n kippen namelijk sowieso naar de slacht gaan.
De Alkmaarse fractie van de Partij voor de Dieren wil van het college van Alkmaar (waar Grootschermer onderdeel van is) weten of er bij dit vogelgriepgeval een risico is op het muteren van ziektes die ook overdraagbaar zijn op mensen en zo zouden kunnen leiden tot een nieuwe pandemie. Ook wil de PvdD duidelijkheid over de ligging van de boerderijen: de waterrijke omgeving zou volgens onderzoek een ongunstige locatie zijn voor intensieve pluimveehouderij. De dieren die doorgaans in dat soort gebieden leven - zoals vogels, ratten en muizen - kunnen het virus verspreiden.
Beide boeren geven tegen aan NH Nieuws aan te vermoeden dat de wilde ganzen, die rondscharrelen op de velden, het virus vermoedelijk hebben overgedragen. Die poepen rondom de kippenstallen en mogelijk is het virus zo, via een schoen, mee de stal in gegaan. De NVWA bevestigt dat watervogels het virus meestal overbrengen.
Er is geen onderzoek gestart, maar als in de natuur dode vogels worden gevonden kan er ophokplicht gaat gelden, zoals vorige week rondom een door vogelgriep getroffen bedrijf in Zeewolde werd gedaan. 'Het is heel verdrietig' dat al zijn kuikens moesten worden geruimd, vertelt de getroffen boer. "Ik heb ze natuurlijk voor de slacht. Dan gaan ze ook dood, maar met een reden. Nu zijn ze gewoon vernietigd. Dat is emotioneel toch iets heel anders: dit is niet waar ik het voor doe."
Ook financieel gezien heeft de ruiming van zijn bedrijf veel impact op de boer: "Ik krijg wel een vergoeding voor het ruimen van mijn kippen, maar door alle maatregelen eromheen staat mijn bedrijf nu twee maanden leeg. Daar ben ik niet voor verzekerd", vertelt hij. Ondanks dat dit de eerste keer in veertig jaar is dat het hem overkomt, is de man toch een beetje angstig voor herhaling: "Ik hoop dat dat gevoel slijt, maar ik ben bang om alles straks nog een keer te verliezen. Vooral mijn vrouw wordt er liever niet steeds mee geconfronteerd. Ze heeft ook een leven naast de boerderij. We hopen dat de aandacht snel afzakt."
