'Vrouwen met ballen', zo omschrijft de Iraanse Sherry (53) haar landgenoten, die de protestbeweging in Iran leiden. Daar houdt het volk al meer dan 100 dagen grootschalige demonstraties, die de autoriteiten met bruut geweld proberen te onderdrukken. Vanuit Heerhugowaard reist ze stad en land af om een vuist te maken tegen het Iraanse regime. "Als vrouwen niets meer te verliezen hebben, worden ze gevaarlijk", zegt ze tegen mediapartner NH Nieuws,
In Iran worden sinds september dagelijks felle demonstraties gehouden. Het startschot is de dood van de 22-jarige Mahsa Amini. De zedenpolitie arresteert haar op 13 september omdat ze haar hoofddoek niet correct zou dragen. Daarna wordt Masha volgens ooggetuigen zo heftig toegetakeld dat ze in coma raakt. Drie dagen later overlijdt ze aan haar verwondingen.
Haar gewelddadige dood leidt tot grote woede onder de Iraanse bevolking. Met de slagzin: 'Woman, Life, Freedom' trekken (vooral) vrouwen zonder hoofdbedekking massaal de straten op, verbranden hun hoofddoek en knippen demonstratief hun haar af. De betogers strijden niet alleen voor vrouwenrechten en meer vrijheid, ook demonstreren ze tegen het brute politiegeweld en de slechte economie. Volgens Iran Human Rights (IHR) zijn er sinds de protesten zeker 476 demonstranten gedood, duizenden gearresteerd en hangt er bij tientallen demonstranten executie boven het hoofd. Uit angst voor de lange arm van Iran wil de 53-jarige Iraanse vrouw die we spreken graag Sherry* worden genoemd.
Samen met haar ouders verlaat Sherry op twintigjarige leeftijd haar geboorteland, het streng islamitische Iran. Haar vader werkt dan voor de regering, maar komt op een zwarte lijst te staan nadat geestelijk leiders – de ayatollahs – begin jaren 80 het roer overnemen. "Mijn vader moest een tijdje onderduiken, maar heeft uiteindelijk mazzel gehad. Al zijn collega's zijn opgepakt. Ik weet niet wat er met hen is gebeurd", vertelt Sherry terwijl ze van haar kruidenthee nipt in een Heerhugowaards koffiezaakje. "Door onze achternaam werden we steeds lastiggevallen. Bij mijn inschrijving voor een studie, werd er bijvoorbeeld heel moeilijk gedaan", vervolgt ze. "Mijn ouders beseften dat daar voor ons geen leven meer was. Ik zag het wel zitten naar het buitenland te gaan, daar hoefde ik geen hoofddoek te dragen."
Het dragen van hoofdbedekking en lange, loszittende kleding is verplicht voor vrouwen sinds de Iraanse revolutie van 1979. "Als je je hoofddoek verkeerd draagt, word je opgepakt door de zedenpolitie of een burgerwacht. Ze hebben de macht vrouwen aan te spreken en te arresteren vanwege hun kleding, hoeveel haar ze tonen, hoe lang hun broek en overjassen zijn en hoeveel make-up ze dragen. Mannen gebruiken brute kracht om vrouwen te onderdrukken."
De Koran stelt vrouwen achter, vindt Sherry. "Een getuigenverklaring van een vrouw is de helft waard van die van een man. Vrouwen zouden volgens de Koran namelijk een zwakker geheugen hebben. Ook erft een vrouw de helft van wat haar broer erft. En een man heeft het recht om te scheiden, een vrouw in principe niet. Kinderen gaan altijd naar de vader. Speelt een vrouw overspel, dan wordt ze op straat gestenigd."
Uit onderzoek blijkt dat tweederde van het Iraanse volk moskee en staat wil scheiden, meldt Trouw eerder dit jaar. Dat steeds meer Iraniërs vinden dat religie geen invloed moet hebben op de wetgeving van het land, geeft Sherry hoop op een vrijere toekomst. "In eigenlijk alle religies zie je dat vrouwen onder de man staan. Maar de jongere generatie Iraanse vrouwen is niet meer bang. Ze gaan zonder hoofdbedekking de straat op, steken hun hoofddoek in brand of zwaaien ermee aan een stok. Deze nieuwe generatie heeft niets meer te verliezen. Ze voelen zich verenigd met elkaar en dat geeft veel kracht."
Terwijl er in Iran geschiedenis wordt geschreven, zit Sherry in Nederland. Sinds de massale protesten voelt ze zich meer verbonden dan ooit met haar geboorteland. Daarom struint ze bijna elke demonstratie af, of dat nu in Amsterdam is of Berlijn. "Meer dan 80.000 mensen kwamen naar Berlijn om daar samen te protesteren. Ik heb bussen vol Iraniërs uit Italië, Frankrijk, Nederland en Duitsland gezien. Het voelde heel even alsof ik in Iran was. Zelfs de treinconducteur sprak Iraans en wenste ons veel succes."
Haar 73-jarige moeder gaat nog vaker naar demonstraties dan Sherry, zegt ze trots. "Als zij niet kan, ga ik en andersom. Ook mijn vriendinnen gaan regelmatig mee. Als ik niet ga, heb ik een schuldgevoel. Vrouwen hebben deze protestbeweging opgezet. Veel mannen steunen hen. Je ziet ze samen de straat opgaan. Dat maakt me echt trots."
Er wordt niet alleen revolutionair met hoofddoeken gezwaaid. Via sociale media worden volgens Sherry allerlei tips gegeven om de regering te laten instorten. "Het volk wordt bijvoorbeeld opgeroepen te gaan staken en de energierekening niet te betalen. Dan krijg je eerst een herinnering en een aanmaning. Pas als ze langskomen, betaal je het." Ook wordt aan Iraniërs gevraagd zo veel mogelijk met contant geld te betalen. "Elke keer dat je pint, gaat een deel daarvan naar de regering. Betaal cash en koop alleen bij kleine, lokale ondernemers. Een veilige manier om de autoriteiten dwars te zitten. Zo creatief, zo sterk."
Sherry vindt dat de moedige vrouwen van Iran nog steeds onvoldoende steun krijgen vanuit de wereldpolitiek. "Waarom wordt er geen hardere vuist gemaakt? Het blijft bij praatjes, maar er moeten keiharde sancties komen. Gooi alle ambassades dicht en doe geen zaken meer met Iran. De ayatollahs strijden door tot het bittere eind. Gelukkig zijn er steeds meer Iraniërs die zeggen: als dit de islam is, bekijk het maar."
* Vanwege veiligheidsredenen is de naam Sherry gefingeerd. Haar echte naam is bekend bij de redactie.
