Het streekvervoer in de hele provincie staat onder druk. Het wegblijven van onder andere toeristen en forensen tijdens de coronaperiode hebben voor flinke problemen gezorgd. De vervoerders zitten nog steeds erg krap bij kas, de personeelstekorten slaan de sector niet over en eind van het jaar valt ook de compensatie voor de coronaverliezen weg. "Dan zal de dienstregeling nog verder teruggeschroefd moeten worden."
Streekvervoerder EBS en Transdev (Connexxion en de Schiphol-lijn) verzorgen het streekvervoer in de provincie, op Amsterdam na. EBS rijdt in de regio Waterland. Transdev heeft de regio's Zaanstreek, Amstelland-Meerlanden, Noord-Holland Noord, Haarlem-IJmond en 't Gooi onder zich.
"Onze dienstregeling is nu grof gezegd tien procent minder dan voor corona", vertelt een woordvoerder van EBS aan mediapartner NH Nieuws. Ook de dienstregeling van Transdev is tijdens de coronaperiode afgeschaald, meldt woordvoerder Rick de Vries. "Dit varieert per concessie (gebieden waar de vervoerder mag rijden, red.) en per periode, maar ligt tussen de tien à vijftien procent."
Dat de dienstregelingen 'maar' met tien procent zijn afgenomen, is te danken aan de staatssteun die de vervoersbedrijven ontvangen, de zogenoemde 'beschikbaarheidsvergoeding ov' (BVOV). Volgens EBS zijn vooral het aantal bussen op de drukste lijnen teruggebracht. "Dat is wel vervelend, maar nog te overzien", aldus EBS. "Het is veel vervelender wanneer er bij jou in de buurt helemaal geen bus meer rijdt, of nog maar één keer per uur."
En die situatie komt steeds dichterbij, want de BVOV houdt aan het einde van het jaar op. "Terwijl we nog lang niet op het niveau van voor corona zitten", legt de woordvoerder van EBS uit. "Zonder die steun moet de dienstregeling nog verder teruggeschroefd worden." Ook Transdev bevestigt dat er gesneden moet worden in de dienstregeling, mocht er geen oplossing komen.
De BVOV liep eerst tot 1 september 2022, maar die is op 14 april voor een laatste keer verlengd tot het einde van dit jaar. "De keuze om vanaf 2023 geen vangnet meer te bieden aan het ov baart ons grote zorgen", aldus Gerrit Spijksma, voorzitter van branchevereniging OV-NL. "Wanneer dit besluit niet heroverwogen wordt en de reizigers niet allemaal terugkomen, gaat dit grote consequenties hebben voor de beschikbaarheid van mobiliteit, want de vervoerbedrijven moeten dan fors snijden in het aanbod."
"Dat kan natuurlijk niet", reageert Freek Bos ontsteld. Bos is directeur van reizigersvereniging Rover. "Je kunt je toch niet voorstellen dat je niet meer naar jouw werk kunt omdat de bus niet rijdt." De effecten van het snijden in de dienstregeling houden volgens Bos niet op bij de bushalte. Mensen zonder eigen auto of rijbewijs kunnen bijvoorbeeld vereenzamen of geen belangrijke mantelzorg meer leveren. Als de late bussen wegvallen wordt het ook voor horeca- of zorgpersoneel een stuk lastiger om na een avonddienst thuis te komen. "Daarnaast hebben we ook een stikstofprobleem. Dan zegt het Rijk dat er meer openbaar vervoer moet komen, maar wat ze doen is totaal het tegenovergestelde", aldus Bos. "Schiet mij maar lek."
Met name het wegblijven van toeristen en forensen in het streekvervoer zorgen ervoor dat de vervoerders nu nog krap bij kas zitten. "Nu komen de toeristen langzaam wel wat terug", merkt de woordvoerder van EBS op. "Maar voor de forensen is de verwachting dat die veel meer thuis zullen werken. Dit zal een blijvend effect hebben."
Ook het personeelstekort slaat de vervoerssector niet over. Transdev heeft dagelijks moeite om alle diensten gevuld te krijgen. "En dat is over de gehele sector een uitdaging", licht de woordvoerder van EBS toe. Tijdens corona was er sprake van een hoger ziekteverzuim. "Waardoor we een beroep moesten doen op andere collega's. Dat verhoogt de druk op het personeel." Alle vervoerders zijn hard op zoek naar nieuw personeel, bevestigt ook De Vries. "Dus we vissen in dezelfde vijver. Daarnaast betekent een opleiding (2-4 maanden) van een chauffeur dat dit ook nog enige tijd kost voordat hij of zij zelfstandig kan rijden."
Uit prognoses van het kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid blijkt dat reizigers niet meteen na de coronajaren terugkeren naar het openbaar vervoer, maar dat dit een geleidelijk proces is. Het Kennisinstituut heeft berekend dat het ov pas na 2025 op het niveau komt van ‘voor corona’. "Het aanbod van openbaar vervoer in Nederland moet overal op peil blijven, alleen dan blijft het aantrekkelijk en mogelijk om met het ov te reizen", aldus Spijksma. "Want welke overheid wil mensen nu mobiliteit ontzeggen of de auto injagen?"
De provincie en landelijke politiek
"Onbegrijpelijk dat het Rijk stopt met de coronasteun aan het ov", aldus gedeputeerde Jeroen Olthof (Mobiliteit en Bereikbaarheid) van de provincie Noord-Holland. "De afgelopen twee jaar hebben we met elkaar honderden miljoenen in het ov gepompt om het ov tijdens de coronacrisis te laten overleven. Dat is weggegooid geld als nu gestopt wordt met de steun, en dat vlak voordat het ov zich hersteld heeft. Met alle opgaven waar we voor staan (woningbouw, stikstof, bereikbaarheid) is een goed ov-netwerk juist hard nodig. Zonder steun uit Den Haag rijden er volgend jaar minder bussen in Noord-Holland. Terwijl het juist nodig is dat steeds meer mensen met het ov gaan. Alleen zo houden we Noord-Holland bereikbaar én leefbaar."
Tweede Kamerlid Habtamu de Hoop heeft begin juni een motie ingediend over de dreigende problemen rondom het streekvervoer. Daar is nog niet over gestemd.
