Toen Barak Obama in 2008 verkozen werd tot president van de Verenigde staten lagen er binnen een week 300.000 sollicitatiebrieven bij hem op de deurmat. Een nieuwe president betekent in de VS niet alleen een nieuwe staf in het Witte huis, maar een totale wisseling van de ambtelijke wacht. Meer dan 8000 functies worden opnieuw ingevuld. Het idee achter deze volksverhuizing: Wie zich 100% inzet voor een republikeinse president kan zich onmogelijk 100% inzetten voor een democratische president. Nederland kent dit systeem niet, omdat ons land niet wordt bestuurd door twee partijen maar soms wel door tien of twaalf. Partijen die in wisselende samenstelling tot compromissen komen. Ambtenaren ondersteunen dit proces loyaal en zijn niet zelden de stabiele factor in het geheel.
Het huidige Alkmaarse college wil radicaal breken met deze traditie. Ambtenaren dienen het college, dat stoelt op maar liefst de helft plus één zetel in de Alkmaarse gemeenteraad, kritiekloos te volgen. Zo niet, dan kunnen ze beter vertrekken. Het begon met het ontslaan van de ambtenaar die de YXIE plannen van het vorige college uitvoerde. Het nieuwe college was fel tegen deze plannen dus die ambtenaar moest er uit. Dat deze kundige meneer een gemeenteraadsbesluit uitvoerde maakte niet uit. Dat de rechter het ontslag onacceptabel vond waardoor de gemeente een dure prijs betaalde voor dit ontslag ook niet. Er moest een voorbeeld gesteld: Ambtenaren die er andere ideeën op nahouden dan de nieuwe stadsregering vliegen er uit.
Vervolgens lanceerde het college de ‘Doorbraak agenda’ .Er werd een bevriende maar ook dure interim manager in de arm genomen die verhuld in een eindeloze brei hippe en verhullende managementthermen inmiddels heeft duidelijk gemaakt wat zijn werkelijke opdracht is: Alle leidinggevenden worden ontslagen, het aantal leidinggevenden binnen de gemeente wordt met de helft teruggebracht, huidige leidinggevenden mogen op de overblijvende functies solliciteren zij het dat deze ook worden opengesteld voor mensen van buiten.
Niet de gemeentesecretaris maar het college gaat deze mensen (schaal 13 en hoger) hoogst persoonlijk benoemen. Vanaf nu worden ambtenaren bij de gemeente dus niet langer alleen aangesteld op hun deskundigheid maar ook gewogen op hun politieke kleur. En dan heb ik het nog niet eens over de gevolgen die de grootschalige reorganisatie heeft voor de rest van de mensen die bij de gemeente werkt. Want van hoog tot laag, de mensen vlieger er de komende jaren aan alle kanten uit. Best gek eigenlijk: als de grootste werkgever van Alkmaar, het MCA, zo hard, zo koud zou reorganiseren was de SP waarschijnlijk met protestborden voor het hek gaan staan. Nu de in omvang tweede werkgever van onze stad dit flikt saneert de SP in de frontlinies mee.
Natuurlijk, het zijn lastige tijden. En ik zal de laatste zijn om te zeggen dat de gemeente Alkmaar de tering niet naar de nering moet zetten. Ook de wens om als bestuur meer greep te krijgen op de grote organisatie die de gemeente nu eenmaal is vind ik niet onredelijk. Maar doe het wel zorgvuldig en binnen juiste proporties. Niemand in Alkmaar zit te wachten op Amerikaanse toestanden.
