Alkmaar zit nu dik twee weken zonder wethouders. Zij werden half maart met onmiddellijke ingang ontslagen na een motie van wantrouwen, nadat de coalitie haar meerderheid verloor. Op dit moment zit de burgemeester alleen aan het roer, maar wat als zij onverhoeds niet kan werken? Mediapartner NH Nieuws ging te rade bij hoogleraar Staatsrecht Solke Munneke.
Alkmaar zit zonder wethouders nadat lokale partij BAS de coalitie verliet en enkele dagen later de overgebleven wethouders naar huis werden gestuurd. Op dit moment verkent Bert Blase de mogelijkheden voor een nieuwe coalitie. Later vandaag (woensdag) komt hij met een tweede update na gesprekken met de Alkmaarse fracties. "De burgemeester neemt geen politieke besluiten", benadrukt de gemeente Alkmaar nogmaals als er wordt gevraagd naar de positie van Anja Schouten vraagt. Dat is ook tijdens de raadsvergadering die bewuste maandag 13 maart door de raad besloten, toen het even leek dat Schouten het asielzoekersdossier, waar de crisis door ontstond, zou kunnen overnemen.
"Dat dat niet is gebeurd, is een politiek logische reactie van de raad", stelt hoogleraar Staatsrecht Solke Munneke van de Rijksuniversiteit Groningen. "Een burgemeester kan je minder makkelijk wegsturen als wethouders. Maar feitelijk zou de burgemeester wel (dit soort) besluiten kunnen nemen. Zij ís het college op dit moment. Inclusief alle bevoegdheden van een college van B&W. Dat is geregeld in de Gemeentewet." Ook de gemeente antwoordt dat dat in die wet is opgenomen, en vult aan: "Alleen onvermijdelijke en onuitstelbare besluiten worden op dit moment voorgelegd aan het college."
Meestal blijven wethouders in functie totdat er een nieuwe coalitie is, inclusief nieuwe wethouders. "Dat er nu geen enkele wethouder is die taken kan uitvoeren is bijzonder, maar niet uniek", stelt Munneke. Hij noemt Almere en het Floriade-dossier als voorbeeld. Van een (be)stuurloze gemeente is volgens de hoogleraar dan ook geen sprake. "Alles ligt niet per se stil, want er ís iemand bevoegd: de burgemeester. En als de nood aan de man is kunnen er door haar besluiten worden genomen. Maar de situatie in Alkmaar is verre van ideaal. Mijn advies: zorg snel voor een nieuw volwaardig college."
"Ook als de burgemeester alleen aan het roer zit en om wat voor reden haar werk niet kan doen, is er een regeling in de Gemeentewet. Sowieso wordt haar voorzitterschap van de gemeenteraad vervangen door een vice-voorzitter; een gekozen raadslid." En ook met de meer ceremoniële taken, zoals 70-jarige huwelijken en openingshandelingen blijkt er een achtervang. "Ook daar heeft de wet in voorzien: dan treedt een raadslid voor haar op. Hetzij het langstzittend raadslid of een gekozen vervanger. Er is dus altijd iemand", aldus Munneke.
De gemeente laat daarnaar gevraagd weten dat "bij openbare taken van de burgemeester zij op dit moment ook in sommige gevallen door onze directie wordt vertegenwoordigd. Zo zorgen we dat we ook nu in contact blijven met organisaties, ondernemers en inwoners. De burgemeester hecht er veel waarde aan dat de gemeente en zij aanwezig zijn bij gelegenheden", aldus een woordvoerder namens Anja Schouten. "Maar uit praktische overwegingen alleen al is het niet mogelijk om overal te zijn. Dus daar moeten soms keuzes in gemaakt worden."
