Museum In 't Houten Huis in De Rijp moet het de komende maand zonder hun Groenlandse kajak stellen. Het topstuk van de collectie is vervoerd naar een loods waar 'ie gescand zal worden. Men hoopt zo meer te weten te komen over de kajak die er sinds de oprichting van het museum, in 1937, hangt en in de 17e eeuw in bezit is gekomen van de Rijper redersfamilie Boon.
Heel voorzichtig wordt de zes meter lange kajak uit z'n hengsels getild. "Hij weegt gelukkig maar 16 kilo, maar is op sommige plekken heel fragiel", legt kajakkenner Frank Bos uit. Samen met collega René van der Zwan doet hij voor het museum onderzoek naar het vaartuig, dat door Inuit, de oorspronkelijke bewoners van Groenland en Canada, is gebruikt voor de jacht op walvissen.
De mannen van het gespecialiseerde transportbedrijf hebben samen met de onderzoekers de kajak in een mum van tijd veilig op de grond liggen, tot opluchting van de museumbeheerder Susan Bos, dochter van onderzoeker Frank. "We gaan 'm zeker missen, want het is echt een van onze topstukken."
"Dit museumstuk is een belangrijk onderdeel van de geschiedenis van De Rijp. We zijn natuurlijk groot geworden door de walvisvaart, en daar is die kajak een duidelijk onderdeel van. Hij staat ook op de Rijkslijst van beschermde cultuurgoederen en verzamelingen."
Frank Bos vult aan: "Er zijn nog maar een stuk of negen van deze oude kajaks op de wereld en dit is eigenlijk de enige die goed onderzocht is. Na de scan weten we straks nóg meer, hoop ik, bijvoorbeeld of 'ie uit het oosten of het westen van Groenland of Oost-Canada komt. "We weten al wel dat de kajak heel oud is, ergens tussen 1500 en 1700, maar niet hoe oud precies. Ook weten we dat er oude technieken zijn gebruikt om hem in elkaar te zetten, want er zit geen spijker of schroef in. Hij is gemaakt van drijfhout, zeehondenhuiden en met baleinen aan elkaar geknoopt."
Al eerder is de kajak aan alle kanten onderzocht en gefotografeerd. Toen is ontdekt dat in de punt twee amuletten hangen: een buideltje en een vogelkop. Die zijn niet fysiek bereikbaar, daarom dat nu röntgen ingezet wordt. "Ik ben zelf het nieuwsgierigst naar de amuletten", zegt beheerder Susan Bos tegen mediapartner NH Nieuws. "En heel benieuwd wat in dat bundeltje zit." Voor de onderzoekers is de techniek vooral belangrijk. "En dan vooral de verbindingen in de punten van de kajak, dat zijn vrij unieke onderdelen", stelt Frank Bos.
Het röntgenonderzoek is mogelijk door verschillende subsidies, onder andere van het Prins Bernhard Cultuurfonds Noord-Holland. Naast gescand, wordt de kajak ook gelijk geconserveerd om hem in zo goed mogelijk staat terug te brengen.
"Het verhaal is dat de kajak in 1675 meegenomen is door een walvisvaarder van de familie Boon", vertelt Frank Bos. "Die waren tot ongeveer 1840 actief als reder en in hun nalatenschap zat ook de kajak. Je moet het zien als een statussymbool in die tijd en een gewild verzamelobject voor een rariteitenkabinet."
De laatste telg van de familie Boon, Jan Boon (1758-1847), was ook de laatste reder in De Rijp. Omdat hij kinderloos bleef, liet hij zijn bezittingen en vermogen na aan een - nog steeds bestaande - stichting ten gunste van het dorp.
